Το μανιφέστο της βρόχινης τέχνης - Roland Topor

Η δυτική τέχνη ενοχλείται πολύ από τη βροχή. Σπάνιοι είναι οι πίνακες που την αναπαριστούν. Αληθεύει βέβαια πως δεν λείπουν οι ομπρέλες. Μήτε τα σύννεφα και οι ομίχλες. Υπάρχει πληθώρα από "Μετά τη βροχή" ή "Πριν από την μπόρα". Και κάμποσα "Καλοκαιρία πριν από τη θύελλα στο Σεβερνί" και "Απειλή καταιγίδας ανοιχτά του Ουεσάν". Οι θύελλες δεν είναι σπάνιες, αλλά όχι πως πέφτουν και καρεκλοπόδαρα. Η βροχή είναι ένα θέμα που το χειρίστηκαν όπως τον έρωτα: μια χιονοστιβάδα πληροφοριών για το πριν και το μετά, αλλά τίποτε που να περιγράφει το κατά τη διάρκεια. Οφείλουμε πάντως να ομολογήσουμε ότι οι ριπές που μας έρχονται από ψηλά θέτουν σοβαρά αισθητικά προβλήματα. Οι εραστές της μορφής υποφέρουν να βλέπουν τις σταλαγματιές να αργοκυλούν και στη συνέχεια να εξαφανίζονται. Οι φανατικοί του χρώματος θρηνούν πικρά την απουσία του ήλιου και την έλλειψη του φωτός. Αναμφίβολα θα μπορούσε κανείς να απαριθμήσει μερικά έργα των Τάρνερ, Μπουντέν, Πισαρό, Γουίστλερ ή του Μαρκέ βουτηγμένα στην υγρασία, κάτι που είναι προς τιμή τους, αλλά δεν αρκεί. Στη συνέχεια, στον εικοστό αιώνα, η ζωγραφική έπαψε να ασχολείται με το πραγματικό και το πρόβλημα δεν ετίθετο πλέον. Βροχή ή καλοκαιρία, αμφιταλαντεύονται ο Μοντριάν, ο Καντίνσκι, ο Μάλεβιτς, αλλά και ο Πικάσο. Το ίδιο ο Πόλοκ, ο Ράουσενμπεργκ, ο Κλάιν και ο Φοντάνα. Πάει πολύς καιρός που τα ατελιέ δεν ασχολούνται πια με το μετεωρολογικό δελτίο. Κι αυτό ίσως δεν είναι χειρότερο.
Αλλά το ερώτημα παραμένει. Ερεθιστικό.
Γιατί η τέχνη του σήμερα, όπως κι εκείνη του χθες, είναι τόσο ξερή; Και γιατί υπάρχει τόσο νερό στα κινέζικα ή στα ιαπωνικά έργα; Μόλις πεις βροχή το μυαλό σου πάει στον Χοκουσάι, στον Χιροσίγκε. Προφανώς γιατί είναι οι πιο διάσημοι, μόνο που η ανατολική τέχνη διαθέτει κι άλλες πολλές καταρρακτώδεις βροχές, ίσως λιγότερο παγκόσμιες, αλλά εξίσου νοτισμένες. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί, πρέπει επιτέλους ν' αλλάξει!
Θέλοντας να γεμίσω τούτη το κενό αποφάσισα να πιάσω τον ταύρο από τα κέρατα. Εμπιστευτείτε με, θα βρέξει. Μερικοί φίλοι ζωγράφοι, χαράκτες, γλύπτες και φωτογράφοι στους οποίους απευθύνθηκα άκουσαν το σχεδιό μου με συμπάθεια, κι ας μη μου έδωσαν ακόμη οριστική απάντηση. Φοβούνται ακόμη να δεσμευτούν, πράγμα απολύτως φυσιολογικό, αλλά οι ελπίδες μου είναι πολλές. Σε τι όμως συνίσταται το σχέδιό μου; Ιδού:
Να συγκροτήσουμε ένα καλλιτεχνικό κίνημα, νέο και ενδιαφέρον, με στόχο να βρέχει όσο το δυνατόν περισσότερο στα έργα που θα δημιουργηθούν τα επόμενα χρόνια. Εκ παραλλήλου θα ιδρυθεί Εταιρεία Φίλων της Βροχής, η οποία θα ανταμείβει όπως αρμόζει και θα ενθαρρύνει τις προσπάθειες των καλλιτεχνών. Αφού τα σύννεφα δεν σταματούν να σωρεύονται στον ορίζοντα και στις κεφαλές μας -όπως ισχυρίζονται οι πολιτικοί άνδρες- μοιάζει φυσιολογικό η τέχνη να μας ενημερώνει σχετικά. Οι καλλιτέχνες, αυτά τα υπερευαίσθητα μικρά όντα που αποτελούν μάρτυρες της εποχής τους, δεν πρέπει να παραμείνουν με τα πόδια στεγνά. Πρέπει να φέρουν τη βροχή. Η βροχή θα γονιμοποιήσει τα αφυδατωμένα μας έργα. Και θα κάνει ν' ανθίσουν υπέροχα χρυσάνθεμα εκεί που σήμερα δεν φυτρώνουν παρά μόνο παλιόχορτα. Η αποσκληραμένη συνείδηση του κοινού θα διασταλεί εύκολα σαν μεταχειρισμένο σφουγγάρι. Οι καρδιές θ' ανοίξουν, τα δάκρυα της στοργής θα έρθουν να προσθέσουν τα ανθρωπιστικά τους ρυάκια στον πολιτιστικό κατακλυσμό που θα προκαλέσω. Μοιάζω απλοϊκός;
Βρισκόμαστε στον εικοστό αιώνα, τι στο διάολο! Διαβάσαμε τον Φρόιντ και ξέρουμε πια ότι η βροχή είναι η μάνα. Ποιος καλλιτέχνης δεν θέλει να κραυγάσει "Μάνα!" όταν παρατηρεί τον κόσμο όπου ζει; Δεν πρόκειται για επιστροφή στη φύση, αλλά για μια τολμηρή βουτιά στον τετελεσμένο μέλλοντα. Και, προφανώς, για μια νέα ανακάλυψη της γυναίκας.
Η δουλειά δεν θα λείψει. Ολα θα γίνουν εξαρχής: γυμνά στη βροχή, πορτρέτα στη βροχή, ψάρια, μήλα, στρείδια στη βροχή, σκηνές εσωτερικού χώρου στη βροχή, σκηνές ερωτικές στη βροχή, επίσημες εικόνες στη βροχή, πόλεις στη βροχή, ήπειροι στη βροχή, κολάζ στη βροχή, υδατογραφίες στη βροχή...
Ερασιτέχνες της βροχής, θαυμαστές του Τζιν Κέλι, εσείς που σιγομουρμουράτε "Βρέχει στα πλακόστρωτα των μεγάλων βουλεβάρτων" την ώρα που κάνετε ντους, εσείς που σφυρίζετε διαρκώς "Βρέχει στη Νάντη" ή "Βρέχει ακατάπαυστα στη Βρέστη", εσείς που θυμόσαστε με συγκίνηση το αδιάβροχο του Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ και πήγατε δέκα φορές να δείτε τον "Μουσώνα", χαίρετε και αγαλλιάστε. Εφθασε πια η ημέρα που θα έρθει η βροχή. Ζήτω η βροχή! Ζήτω η Πρωτοπορία!
Υστερόγραφο: Και τόσο το χειρότερο για τη Γιορτή της Ουμανιτέ, τους κατασκηνωτές, τους αδειούχους, τους ξενοδόχους, τις υπαίθριες συναυλίες, τους προμηθευτές γυαλιών ηλίου, τις προεκλογικές περιοδείες, τους κυνηγούς, τους μπάτσους, τις στρατιωτικές παρελάσεις, τις αθλητικές εκδηλώσεις. Οσοι δεν αγαπούν την τέχνη έχουν πάντοτε την ευκαιρία να δουν τηλεόραση.