Δεν είναι αναγκαίο να μου πείτε πως η βία γεννά βία. Εμείς, ο λαός, το έχουμε μάθει πολύ πριν από σας κι απ’ τη μεριά μου το κατάλαβα πριν δέκα χρόνια. Όταν κανείς δεν κατέβηκε από την Ουάσινγκτον για να πει στον Ντίαζ πως αφού άφηνε τους αγρότες να ζουν με χόρτα, θα μπορούσε να προκληθεί βία. Ή, αφού πυροβολούσε αυτούς που ζητούσαν λίγες πένες παραπάνω τη βδομάδα, θα προκληθεί βία. Ή, αφού έθρεφε τις ψείρες με φυλακισμένους εδώ και δεκαετίες, σίγουρα θα προκληθεί βία. Τώρα, όταν βλέπετε τους εργάτες με τα Ουίντσεστερ στα χέρια, βιάζεστε να εξηγήσετε σε μας τους αμόρφωτους ανθρώπους, πως αυτό θα προκαλέσει μόνο περισσότερη βία και λέτε (και το γνωρίζω) ότι η Ιστορία αποδεικνύει πως έχετε δίκιο. Το μόνο που θα ήθελα να ξέρω είναι πού θα βρισκόμασταν εάν πετούσαμε τα όπλα μας και στεκόμασταν εκεί έξω βγάζοντας το καπέλο μας υποκλινόμενοι στους τσιφλικάδες και στους αξιωματικούς, όπως κάναμε πριν την επανάσταση. Οι φίλοι μου μπορούν να απαντήσουν για τον εαυτό τους -όσο για μένα, ξέρουμε καλά κι εσείς κι εγώ πού θα βρισκόμουν: τρία μέτρα κάτω από το χώμα αφού θα ‘χα χορέψει στην κρεμάλα.

Γνωρίζετε επίσης πως όσοι βρίσκονται εδώ δεν έχουν παρά να σταματήσουν να μάχονται για να καταλήξουν να ταΐζουν τα σκουλήκια στον τάφο ή τις ψείρες στα κελιά ή, στην καλύτερη, να επιστρέψουν στη σκλαβιά. Η σκέψη αυτή, μερικές φορές τους κάνει πιο άγριους από την πραγματική τους φύση, αλλά δεν είναι βάρβαροι όπως νομίζετε.

Αρκετά. Το ξέρουμε πως η βία γεννά βία. Αυτό που θα ‘θελα να μάθω είναι πώς η ειρήνη θα μπορούσε να φέρει ειρήνη. Πιστεύω πως μόνο όταν δεν θα υπάρχουν δούλοι και αφέντες, όταν κανείς δεν θα υπακούει στις εντολές και στα διατάγματα που εκδίδουν οι κυβερνήσεις και οι εκκλησίες, όταν όσοι επιθυμούν γη και ελευθερία μπορούν να την έχουν και όταν όλοι όσοι θέλουν να καταπιέσουν δεν έχουν όπλα, τότε και μόνο τότε η ειρήνη θα φέρει ειρήνη.

Emiliano Zapata