Οι προλετάριοι των αποικιακών χωρών κλήθηκαν σ ένα φαγοπότι του οποίου θα ήταν τα θύματα: το παγκόσμιο συμπόσιο της γενικευμένης κατανάλωσης. (Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν ήδη πειραματιστεί με επιτυχία σ' αυτή τη νέα μορφή δουλείας). Οι εκμεταλλευόμενοι συνήθισαν να φορούν τα ρούχα του καταναλωτή όταν έβγαζαν τη φόρμα της δουλειάς ή το λευκό κολάρο. Χρειάστηκαν χρόνο για να καταλάβουν ότι περνώντας από ένα εργοστάσιο που υπαγόταν στον παραγωγικό καταναγκασμό σ’ ένα εργοστάσιο που τους προέτρεπε να ξοδεύουν το μισθό τους με το δέλεαρ των καταναλωτικών αγαθών, βρίσκονταν διπλά εκμεταλλευόμενοι.

Στην πραγματικότητα οι καπιταλιστές κέρδιζαν σε δύο επίπεδα: από τη μία πλευρά τα κέρδη τους κλονίζονταν λιγότερο από απεργίες και αδιάκοπες εργατικές διεκδικήσεις και, από την άλλη, η πρόσβαση της μεγάλης πλειοψηφίας σε καταναλωτικά αγαθά που άλλοτε προορίζονταν για την αστική τάξη, αφόπλιζε το προλεταριάτο, το προέτρεπε με ύπουλο τρόπο να δουλεύει περισσότερο για να καταναλώνει περισσότερο. Η νέα του θέση -που του έδινε την ψευδαίσθηση της αστικοποίησης- το οδήγησε σιγά-σιγά στο να στερηθεί την ταξική του συνείδηση και το έκανε να ξεχάσει ακόμη και το όνομα του προλετάριου.

Όμως, μια τάξη προσδιορίζεται από το είναι, όχι από το έχειν. Η αστική τάξη είναι, μ’ αυτή την έννοια, μια μπάσταρδη τάξη, η μόνη που τείνει να υποβιβάζει το είναι της στο έχειν. Για την αριστοκρατία, το είναι περιορίζεται στο προνόμιο της γέννησης, ένα γελοίο θεμέλιο μιας απεχθούς τυραννίας. Το είναι του προλεταριάτου είναι ένα «οφείλει να είναι», προτάσσει την κατάργηση των τάξεων αρχίζοντας από τη δική του, ταυτιζόμενο με την κίνηση του «είναι» που καταργεί την υπεροχή του «έχειν».

Raoul Vaneigem