Αιρετικό, αφιερωμένο στη σημερινή παγκόσμια ημέρα του πολιτισμού…

Μετά τον ρομαντισμό ο συμβολισμός, ο ντανταϊσμός, ο σουρεαλισμός, ο λετρισμός και ο μαρξισμός, δηλαδή εκατό "σχολές" πολιτικής, φιλοσοφικής και λογοτεχνικής ανατροπής. Υπάρχει μια λέξη, ένα πράγμα που έμεινε όρθιο, μια αξία που έμεινε αναλλοίωτη, που διατήρησε σε πείσμα όλων την υπεροχή της. Είναι η λέξη και το πράγμα πνεύμα, η αξία που προσδίδεται στο πνεύμα, η αξία του πράγματος πνεύμα, λες και θ' αρκούσε να προφέρουμε την μαγνητική αυτή λέξη, λες και θ' αρκούσε να την αφήσουμε να ξεπηδήσει στη γωνιά μιας σελίδας για να έχουν ειπωθεί όλα. Σαν να εννοείτο πράγματι και σαν αρχή και σαν ουσία, ότι το πνεύμα είναι η έμφυτη έννοια, η αξία υπόδειγμα, η λέξη κορυφή που από το σημείο αυτό και πέρα, ο παλιός αταβιστικός αυτοματισμός του ζώου που ονομάζεται άνθρωπος θα έπαυε να κλυδωνίζεται.
Παντού ήταν αναμφισβήτητο, μετά από δεν ξέρω κι εγώ πόσα χρόνια Καβαλισμού, ερμητισμού, μυσταγωγίας, πλατωνισμού και ψυχουργίας, ότι το σώμα είναι τέκνο του πνεύματος, του οποίου φαίνεται να είναι η διόγκωση, το σύμφυρμα ή ο μαγικός σωρός και πως δεν μπορούμε να αντιληφθούμε σώμα που να μην είναι στο τέλος της φυσικής πορείας η κατάληξη μιας σκοτεινής σύζευξης του πνεύματος με την ίδια του τη δύναμη, το όριο μιας διαδρομής επιλεγμένης απ' το ίδιο το πνεύμα κατά την πορεία του, σαν να μην μπορούσε να υπάρχει σώμα, εάν δεν υπήρχε κάπου το πνεύμα, σαν η κατάσταση που αποκαλείται σώμα, το πράγμα που ονομάζουμε σώμα να ήταν ουσία και φύσει κατώτερο από την κατάσταση πνεύμα και να πήγαζε απ' αυτήν. Σαν το σώμα να ήταν η άμαξα και το πνεύμα το άλογο, που οδηγείται από ένα άλλο πνεύμα που ονομάζεται αμαξάς. Σαν το σώμα να είναι οι εργάτες του εργοστασίου και το πνεύμα το αφεντικό, το οποίο έχει επινοήσει το αλυσσόδεμα των εργατών στη διαδικασία παραγωγής. Σαν το σώμα να ήταν το κορμί όλων των στρατιωτών που σκοτώνονται υπό τις διαταγές αυτού του μεγάλου πνεύματος, του Στρατηγού, που τους στέλνει να σφαγιασθούν. Σαν να ήταν αυτονόητο για τη ζωή ότι το σώμα είναι αυτή η βρωμερή ουσία μέσα στην οποία το πνεύμα κάνει το ποδόλουτρό του, όπως ένας καπουτσίνος ξεπλένει τις μπότες του μέσα στο λουτρό αίματος του πολέμου. Και το σώμα δεν έχει παρά να το βουλώσει.
Και τι είναι το πνεύμα; Το πνεύμα πραγματικά. Εννοώ πέρα από τη φιλοσοφία. Και γιατί το σώμα να προέρχεται από το πνεύμα και όχι το πνεύμα από το σώμα; Γιατί το πνεύμα να περιέχει τις αξίες και το σώμα να θεωρείται απλώς η άθλια κατοικία τους, η υλική τους ενσάρκωση; Λες και υπήρξε ποτέ κάποιο μυστήριο που ονομάζεται ενσάρκωση. Ποια σχέση υπάρχει ανάμεσα στο σώμα και το πνεύμα; Αν σκεφτούμε καλά, καμία. Γιατί το σώμα ξέρουμε τι είναι, αλλά το πνεύμα ποιος είπε πως ήταν η αρχή εκείνου απ' όπου ξεπηδά ό,τι υπάρχει στη ζωή; Είναι το πνεύμα που έχει τα δεδομένα. Μέσα σ' αυτό είναι που βλέπουμε τις ιδέες, τα μητρικά αυτά μαστάρια απ' τα οποία τρέφεται ο,τιδήποτε έχει ενέργεια. Αλλά, μας την σπας Πλάτωνα. Και σεις Σωκράτη, Επίκτητε, Επίκουρε, Καντ, ακόμα κι εσύ Καρτέσιε. Γιατί μπορούμε εύκολα ν' αντιστρέψουμε το πρόβλημα και να πούμε πως το πνεύμα δε θα είχε υπάρξει ούτε οι αξίες και τα δεδομένα του, αν το σώμα που τις διέδωσε δε βρισκόταν εκεί, τη στιγμή που το πνεύμα -πάντα βρισκόμενο σε ακινησία- αρεσκόταν απλώς να τις κοιτάζει, περιμένοντας να τις σοδομίσει απ' την πρώτη στιγμή. Γιατί το πνεύμα είναι μια πομφόλυγα, μια απάτη. Ένα είδος στοιχειωμένου καπνού που δε ζει παρά μόνο απ' ό,τι απομυζά από το σώμα, για να κάνει με κόπο μια κίνηση και όχι μια σκέψη ή μια υπόθεση.
Γιατί τι είναι αυτές οι σκέψεις, οι υποθέσεις, οι αξίες και οι ιδιότητες; Έννοιες χωρίς ζωή που υλοποιούνται μόνο όταν το σώμα τις αποβάλει, δημιουργώντας μια μεγάλη εφίδρωση για να τις αναγκάσει να το εγκαταλείψουν. Γιατί το σώμα δεν έχει ποτέ ανάγκη να του προσδιορίσουμε τι έκανε. Χωρίς τις καθημερινές λειτουργίες του σώματος, δεν θα γεννιόταν ποτέ καμιά σκέψη και δεν είναι από το σώμα που γεννιέται, αλλά ενάντιά του, με την ευκαιρία μιας κίνησης δικής του, της οποίας η σκέψη -δηλαδή η σκιά- θέλησε να ζήσει από μόνη της υπό την επήρεια των λεγόμενων πνευμάτων. Αυτών των εξόριστων αερικών που ήθελαν να αποκτήσουν υπόσταση χωρίς όμως να κοπιάσουν για να την κερδίσουν.
Το πνεύμα δεν υπήρξε ποτέ τίποτα άλλο από το παράσιτο του ανθρώπου, το σαράκι που άξιζε στο σώμα του από τη στιγμή που δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα ζωύφιο που δε θέλει να αναγνωρίσει την αξία της ζωής του. Αλλά πώς ξεπετάχτηκε μια μέρα μέσα από τα αποκρουστικά αυτά βδελύγματα ο Θεός; Αυτό η Ιστορία δεν το απεκάλυψε ποτέ.
Και λέω, σκατά στο πνεύμα.

Antonin Artaud – «Σκατά στο πνεύμα»