Ο ένοπλος πολιτικός αγώνας γίνεται όλο και πιο σπάνιος. Μήπως αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άλλες μορφές βίας εν δράσει; Προφανώς όχι. Και πρώτη απ' όλες η οικονομική βία την οποία ασκούν, ενθαρρυμένοι από τη φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, οι εξουσιαστές πάνω στους εξουσιαζόμενους. Οι ανισότητες αγγίζουν ανείπωτες διαστάσεις. Κυριολεκτικά σκανδαλώδεις. Το μισό της ανθρωπότητας ζει μέσα στη φτώχεια, πάνω από το ένα τρίτο στη μιζέρια, οχτακόσια εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από υποσιτισμό, ένα δισεκατομμύριο σχεδόν παραμένουν αναλφάβητοι, ενάμισι δισεκατομμύριο δεν διαθέτουν πόσιμο νερό, δύο δισεκατομμύρια δεν έχουν ακόμα ηλεκτρικό ρεύμα. Και, όσο απίστευτο κι αν φαίνεται, αυτά τα δισεκατομμύρια των καταραμένων της γης είναι πολιτικά «ήσυχοι». Αυτό είναι μάλιστα ένα από τα μεγάλα παράδοξα της εποχής μας: περισσότεροι φτωχοί παρά ποτέ, λιγότεροι εξεγερμένοι παρά ποτέ.
Άραγε, η κατάσταση αυτή μπορεί να έχει διάρκεια; Είναι ελάχιστα πιθανό. Αναμφισβήτητα, λόγω της εξάντλησης του μαρξισμού ως διεθνούς κινητήριας δύναμης της κοινωνικής εξέγερσης, ο κόσμος διασχίζει ένα είδος μετάβασης. Ανάμεσα σε δύο κύκλους πολιτικών επαναστάσεων. Και ενώ οι αδικίες είναι πιο σκανδαλώδεις από ποτέ, παρατηρούμε ότι άλλες μορφές βίας αγγίζουν ήδη διαστάσεις παροξυσμού. Συγκεκριμένα, η βία των φτωχών ενάντια στους φτωχούς και ορισμένες πρωτόγονες μορφές εξέγερσης που εκδηλώνονται με την εγκληματικότητα, την ανασφάλεια και οι οποίες -σχεδόν παντού, όχι μόνο στη Γαλλία- παίρνουν τα χαρακτηριστικά ενός πραγματικού κοινωνικού πολέμου. Μπροστά στο αυξητικό αυτό κύμα, το οποίο τα μέσα ενημέρωσης αποκαλούν «ανασφάλεια», πολλές χώρες -Μεξικό, Κολομβία, Νιγηρία, Νότιος Αφρική, κλπ.- ξοδεύουν στο εξής περισσότερα για τη διεξαγωγή του κοινωνικού πολέμου παρά για τη δική τους εθνική άμυνα. Η Βραζιλία, για παράδειγμα, αφιερώνει το 2% του ετήσιου πλούτου της (ΑΕΠ) για τις ένοπλες δυνάμεις, αλλά περισσότερο από 10,6% για την προστασία των πλουσίων απέναντι στην απελπισία των φτωχών.
Το μεγάλο δίδαγμα της ιστορίας της ανθρωπότητας είναι το εξής: οι άνθρωποι πάντα εξεγείρονται μπροστά στην όξυνση των ανισοτήτων. Η άνοδος, τόσο στο νότο όσο και στο βορρά, της εγκληματικότητας -που συχνά είναι απλώς πρωτόγονες και αρχαϊκές εκδηλώσεις κοινωνικής αναταραχής- αποτελεί αδιαμφισβήτητο σημάδι της απελπισίας των φτωχότερων μπροστά στην αδικία του κόσμου. Δεν είναι ακόμα πολιτική βία. Καθένας, όμως, διαισθάνεται ότι πρόκειται για παράταση. Άραγε, για πόσο καιρό ακόμα;

Ignacio Ramonet