Εθνική Ένωσις Ελλάς (ΕΕΕ)

Στα 1927 μερικοί Πόντιοι και Καραμανλήδες έμποροι, για να εκτοπίσουν τους Εβραίους από την αγορά όπου κυριαρχούσαν, ίδρυσαν ένα δήθεν εθνικιστικό σωματείο με την επωνυμία Εθνική Ένωσις Ελλάς. Ήταν η εποχή που στην Ευρώπη δραστηριοποιούνταν τα φασιστικά και αντισημιτικά στοιχεία, που είχαν για πρότυπο τις οργανώσεις του Μουσολίνι και του Χίτλερ. Παντός είδους εθνικιστές, αφελείς, ιδεολόγοι, όπως ο μπαρμπα-Αλέκος Σάλτας, επαγγελματίες, παλιοημερολογίτες του Μπαϊρακτάρη, αποτυχημένοι πολιτικοί και χρεοκοπημένοι έμποροι, ίδρυσαν τα ΕΕΕ, ένα αντισημιτικό σωματείο, με σύνθημα «Έλληνες Εξοντώσατε Εβραίους».

Το Συμβούλιο των ΕΕΕ αποτελούσαν ο Γιώργος Κοσμίδης, ένας τουρκόφωνος έμπορος, αγράμματος, με μεγάλες μουστάκες, ο Αλέκος Σάλτας, ο Δημήτρης Χαριτόπουλος, ο Θανάσης Ζούμπος, ο Δημήτρης Γούλας, ο Χρήστος Κατώπης και ο Ι. Γραμματικόπουλος. Άνθρωποι με διάφορες κομματικές προτιμήσεις, που όμως τους ένωνε ο αντισημιτισμός και ο αντικομμουνισμός. Η ΕΕΕ, με την ανοχή των αρχών και με τον αέρα που της έδινε η ανάπτυξη των Εθνικοσοσιαλιστών του Χίτλερ στη Γερμανία, αγκάλιασε γύρω στα 1930 όλα τα καθυστερημένα και αντιδραστικά στοιχεία της πόλης μας και της υπαίθρου και μετατράπηκε σε παραστρατιωτική οργάνωση, με στολή (χαλυβδόκρανοι), με σημαία (βυζαντινή με τον δικέφαλο αετό), με μαχητικές ομάδες κρούσης και με ύμνο: Σ' εμάς εγγόνια ημιθέων του έθνους μας η φρούρηση κληρονομιά είναι δοσμένη ηρωικών ενδόξων μας πατέρων. Στα λάβαρα μας συναχθείτε γίγαντες, κέρβεροι, φρουροί φύλακες άγρυπνοι γενείτε για της πατρίδος την τιμή.

Με το σύνθημα «Ελλάς ξύπνα!», οι τριεψιλίτικες ορδές, με αρχηγούς τους αδελφούς Μελεμενλή (τους μετέπειτα γερμανοντυμένους ταγματασφαλίτες) κι έναν κοκκινοτρίχη καλόγερο, έκαναν επιθέσεις στις εβραϊκές φτωχογειτονιές και, επεκτείνοντας τη δράση τους και στους «άθεους κομμουνιστές», έκαναν επιδρομές στα συνοικιακά καφενεία όπου σύχναζαν εργάτες και σε βιβλιοπωλεία που πουλούσαν προοδευτικά βιβλία (βιβλιοπωλείο του Παυλίδη, του Μεσθανέα κλπ.). Το δημοσιογραφικό τους όργανο, την Δράσιν, το αγόραζαν οι οπαδοί και με προκλητικό τρόπο το μοίραζαν δωρεάν στα καφενεία και στα μέρη που έκαναν βόλτα οι νεαροί. Αν κάποιος αρνιόταν να πάρει το «εθνικόν αυτό έντυπον», έτρωγε άγριο ξύλο. Ένα περιστατικό: ένας γεροδεμένος εργάτης στην Τούμπα ζήτησε από ένα διανομέα της εφημερίδας όχι ολόκληρο το φύλλο, αλλά το ένα τέταρτο μόνο, λέγοντας ότι του έφτανε «για ειδική προσωπική χρήση». Αμέσως τον περικύκλωσαν οι τρεις-τέσσερις τριεψιλίτες που συνόδευαν το διανομέα, με άγριες διαθέσεις. Τελικά, ο εργάτης, που δεν είχε μόνο θάρρος αλλά και μπράτσα γερά, τους έσπασε στο ξύλο.

Τα ΕΕΕ συμμετείχαν με την έγκριση των αρχών στις επίσημες παρελάσεις της 25ης Μαρτίου και της 26ης Οκτωβρίου (του Αγίου Δημητρίου) με επικεφαλής τον αθλητή του Ηρακλή Αλέκο Ωρολογά, που με την αθλητική στολή και με όλα του τα μετάλλια στο στήθος, κρατούσε τη βυζαντινή σημαία με το δικέφαλο αετό. Πίσω του έρχονταν πρώτα το συμβούλιο και έπειτα σε στρατιωτικούς σχηματισμούς τα μέλη, οι χαλυβδόκρανοι και οι Άλκιμοι, η νεολαία της οργάνωσης.

Στις 25 Ιουνίου 1931, τα ΕΕΕ έβαλαν φωτιά στο συνοικισμό Κάμπελ με τη δικαιολογία ότι ο αντιπρόσωπος της Μακαμπή μίλησε σ' ένα ευρωπαϊκό συνέδριο για καταπίεση των μειονοτήτων της Μακεδονίας από το ελληνικό κράτος. Να πώς έχει η ιστορία αυτή, που την εκμεταλλεύτηκαν οι αντισημιτικοί κύκλοι εναντίον των Εβραίων: Στο Διεθνές Συνέδριο των Μακαμπή, που έγινε στη Σόφια, αντιπροσώπευσε τη Θεσσαλονίκη κάποιος Ισαάκ Κοέν. Όταν ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της Βουλγαρίας συνταγματάρχης Τζάτζεφ εξήρε των αγώνα του Βουλγαρικού Κομιτάτου για τις εθνικές διεκδικήσεις των Μακεδόνων, έκανε τον υπαινιγμό ότι έπρεπε και το Ιουδαϊκό Έθνος ν' αγωνιστεί για την εθνική του ανεξαρτησία. Ο Κοέν, από φόβο, όπως ομολόγησε αργότερα, δεν διαμαρτυρήθηκε για τα όσα είπε ο Τζάτζεφ. Αυτή του την συμπεριφορά θεώρησαν εθνική προδοσία οι εθνικόφρονες των ΕΕΕ.

Ο επίλογος του δράματος αυτού, που ξεσπίτωσε εκατοντάδες οικογένειες φτωχών Εβραίων από τις παράγκες όπου ζούσαν χωρίς να πειράζουν κανέναν, γράφτηκε στη δίκη των υπευθύνων του εμπρησμού, που έγινε στις 2-9 Απριλίου 1933. Οι ηθικοί αυτουργοί Νίκος Φαρδής (αρχισυντάκτης της Μακεδονίας), Γιώργος Κοσμίδης και Δημήτρης Χαριτόπουλος αθωώθηκαν λόγω αμφιβολιών, ενώ «οι θέσαντες πυρ εις τας τρώγλας του συνοικισμού» απαλλάχτηκαν λόγω συγχύσεως! Συνήγοροι πολιτικής αγωγής στη δίκη ήταν ο Κούβαρης, ο Κεφαλίδης και ο Ζάχος. Ο Κώστας Ζάχος, παλιός σοσιαλιστής του Βόλου, άρχισε την αγόρευση του ως εξής: «Έρχομαι ως απεσταλμένος ενός κόσμου συμπαθούς και αδικημένου, για να διαλύσω με τη δάδα της αλήθειας τις εναντίον του προλήψεις. Έρχομαι ως απολογητής ενός συκοφαντηθέντος λαού, για να επαναλάβω τα λόγια του γλυκύτατου Ναζωραίου, "ουκ εστί εθνικός ή Ιουδαίος". Μυρίων ειδών κατηγορίες, μυρίων ειδών συκοφαντίες είναι εκείνες που δημιουργούν και συντηρούν το χάσμα μεταξύ Ελλήνων και Ισραηλιτών.» Είπε και άλλα ο συνήγορος της πολιτικής αγωγής, στη ζυγαριά της Θέμιδος όμως μέτρησαν περισσότερο τα εθνικιστικά φασιστικά κηρύγματα των ΕΕΕ. Το δικαστήριο, «σκεφθέν, ιδόν, άκουσαν», έκρινε αθώους τους εμπρηστές. Θυμίζουμε ότι ο συνοικισμός Κάμπελ βρισκόταν στη σημερινή οδό Εθνικής Αντίστασης, λίγο πιο πέρα από την ταβέρνα του Κρικέλα. Κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν στρατόπεδο των Ινδών στρατιωτών της Μεγάλης Βρετανίας. Μετά τη λήξη του πολέμου, αγόρασε το στρατόπεδο ο κτηματίας Κάμπελ και έπειτα η ισραηλιτική κοινότητα, για να στεγάσει τους πυροπαθείς και εκείνους που ξεσπιτώθηκαν εξαιτίας της εφαρμογής του νέου σχεδίου πόλης.

Έπειτα απ' αυτό, οι τριεψιλίτες αποθρασύνθηκαν. Στις 21 Μαρτίου 1932 διακόπτουν στα Ηλύσια την προβολή της ταινίας Άγγελοι της κολάσεως. Η ταινία ήταν αντιπολεμική και είχε πρωταγωνίστρια την Τζην Χάρλοου, την ντίβα με τα πλατινένια μαλλιά. Στις 20 Αυγούστου, τριεψιλίτες και πάλι, σκοτώνουν σε συμπλοκή με κομμουνιστές εργάτες στο Καπάνι τον εργάτη Χαρίτωνα Στραμπουλίδη. Ο Μάρκος Βαφειάδης, που ήταν παρών στο γεγονός, υποδεικνύει στην Αστυνομία τους δράστες του φόνου αδελφούς Μελεμενλή. Η αστυνομία δεν πείθεται, απολύει τους Μελεμενλήδες και ανακοινώνει στον Τύπο ότι «οι δράσται αναζητούνται και οι ανακρίσεις γίνονται προς πάσαν κατεύθυνσιν».

Τον Φεβρουάριο του 1934 τα ΕΕΕ διχάζονται. Ένα τμήμα τους γίνεται κόμμα με βενιζελικούς οπαδούς και το άλλο διατηρεί το σωματειακό του χαρακτήρα και υποστηρίζει τον Κονδύλη και τους Λαϊκούς. Μετά την 4η Αυγούστου οι δυο ομάδες αυτοδιαλύθηκαν και προσχώρησαν στην ΕΟΝ. Αργότερα, στα χρόνια της Κατοχής, οι τριεψιλίτες, με κάμποσες τιμητικές εξαιρέσεις, μπήκαν στην υπηρεσία των κατακτητών.

Κώστας Τομανάς – «Οι κάτοικοι της παλιάς Θεσσαλονίκης»

σημ: (οι ομοιότητες με το σήμερα δεν είναι συμπτωματικές)