Η δημοκρατία της αγένειας

Είμαι κοντά 56 χρονών. Δηλαδή γεννήθηκα σε μια εποχή που ο τόπος μας έβγαινε από μια ταραχώδη περίοδο αλλά οι διάφορες εξουσίες δέσποζαν στην ζωή των ανθρώπων. Μετά από αυτή την παραδοχή που δίδεται εγγράφως και δημοσίως, μπορώ να προχωρήσω και να τεκμηριώσω τον αιρετικό τίτλο του αποψινού σημειώματος.

Στη ζωή μου πολλές φορές επιβεβαίωσα την αλήθεια της φράσης "η ευγένεια ποτέ δεν έβλαψε κανέναν". Ανήκω σε εκείνη τη γενιά που μας έλεγαν να σηκωνόμαστε στο λεωφορείο όταν έμπαινε ένας ηλικιωμένος. Που μας έλεγαν να σηκωνόμαστε όταν έμπαινε μια κυρία στο δωμάτιο ή να της δίνουμε προτεραιότητα στο ασανσέρ.

Με αυτά και αυτά η πτώση της χούντας με βρήκε στο πέρασμα από την εφηβεία στην ενηλικίωση. Το κλίμα των πρώτων ηρωικών (;) γενικών συνελεύσεων και η ένταξη σε αριστερά σχήματα δοκίμασε την "αστική" μου ηθική. Πώς μπορούσες να προσφωνήσεις έναν παλαίμαχο με φυλακές και εξορίες "κε Δημητρίου" ή "κε Αμπατιέλο"; Δεν γινόταν. Φαινόσουνα γραφικός.

Μέσα σε λίγα χρόνια το savoir vivre της αριστεράς εξαπλώθηκε και αυτό που "έμοιαζε" νομιμοποιημένο στο όνομα της κοινής ένταξης και στράτευσης έγινε γενικός κανόνας. Μερικά χρόνια αργότερα συνειδητοποίησα αυτό που τώρα σας είπα. Περιμένοντας στην ουρά της τράπεζας, φτάνω στο ταμείο, δίνω το βιβλιάριο λέγοντας "παρακαλώ πολύ θα ήθελα να κάνω μια ανάληψη" και άκουσα εκείνο που τριάντα χρόνια τώρα δεν έχω ξεχάσει, αντίθετα ολοένα και περισσότερο συνειδητοποιώ τη σημασία του: "Πόσα θέλεις;" Αυτός ο ενικός ήταν το πρώτο σημάδι που είχα προσωπικά για την εξάπλωση μια νομιμοποιημένης αγένειας. Επικυρωμένης στο όνομα της δημοκρατίας, στο όνομα της ισότητας. Ένας διάχυτος, κακοχωνεμένος κανόνας απλότητας, άνεσης και ισότητας κυρίευσε τα πάντα.

Η προσφώνηση κύριε ή κυρία ανάγεται στους χρόνους μετά την αναγέννηση όπου καλλιεργήθηκε η ιδέα του αυτεξούσιου ατόμου. Είμαστε κύριοι του σώματός μας, της θελήσεώς μας και εν γένει της υποστάσεώς μας. Κατά συνέπεια πιστοποιεί το κεκτημένο της ιδέας του αυτεξουσίου, που συνοδεύεται από μια σειρά αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων. Ο μυλωνάς που είπε στον Φρειδερίκο της Πρωσίας που ήθελε ετσιθελικά να του πάρει το χωράφι "βασιλιά μου στο Βερολίνο υπάρχουν δικαστήρια που απονέμουν δικαιοσύνη" αισθανόταν κύριος.

Η ευγένεια είναι δημοκρατική κατάκτηση λοιπόν. Η παραβίαση του κανόνα οδηγεί στο αντίθετο. Είναι μια λεκτική και έμμεση αναγνώριση ότι υπάρχουν αμοιβαία όρια. Η ζωή με έχει διδάξει ότι πίσω από την επίμονη χρήση του ενικού καλύπτονται πολλά άλλα. Αυτή η κατ’ επίφαση οικειότητα κατ ουδένα τρόπο προοιωνίζει ουσιαστική επικοινωνία. Το συνειδητοποίησα πολύ νωρίς στο πανεπιστήμιο της αποχουντοποίησης όταν καθηγητές που "πουλούσαν" άνεση και προσήνεια σε μαχαιρώνανε πισώπλατα.

Όμως για να μην μεμψιμοιρώ, οφείλω να παρατηρήσω ότι αυξάνεται σημαντικά ο αριθμός των νέων ανθρώπων που σέβονται την σύμβαση του πληθυντικού αριθμού. Ελπίζω να μην γέρασα πολύ και να είναι το κέρδος της ηλικίας.

Σας ασπάζομαι

Μαικήνας

ΥΓ. Μιλώντας πρόσφατα για πρώτη φορά με γυναίκα δήμαρχο μικρού βορείου προαστίου, ένιωσα την παρόμοια έκπληξη που είχα νοιώσει τότε στο γκισέ. Στο ενάμισι λεπτό μου μιλούσε στον ενικό. Επέμεινα αλλά και αυτή το ίδιο. Παραδόθηκα λέγοντας "το θεωρώ απρεπές να μιλάω στον ενικό σε κάποιον με το που δεν τον γνωρίζω. Πολλώ μάλλον σε μια κυρία". "Έλα μωρέ", μου απάντησε αφοπλιστικά με δήθεν φιλικό και άνετο ύφος. Για ειλικρίνεια ας μην μιλήσουμε. Το δήθεν σε όλο του το μεγαλείο.

(Γιώργος Λιγνός – από το blog «εν χορδαίς και οργάνοις»)