Αύριο συμπληρώνονται σαράντα χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, που σήμανε την αντίστροφη μέτρηση για την πτώση της χούντας και την παράδοση της εξουσίας από τη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία στην αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία. Όπως κάθε χρόνο, θ’ ακούσουμε και φέτος τα γνωστά μηνύματα, που κόβουν και ράβουν το μήνυμα μιας αυθόρμητης εξέγερσης στα μέτρα της αστικής πολιτικής (ανάλογα με το «χρώμα» της κάθε κοινοβουλευτικής δύναμης), θ’ ακούσουμε «πρωταγωνιστές» εκείνης της εποχής να βροντούν τα παράσημά τους (πολλοί τα έχουν εξαργυρώσει δεόντως), θ’ ακούσουμε και «εναλλακτικές» και τάχαμου αιρετικές απόψεις. Απ’ όλα έχει ο μπαξές. Απ’ όλα, εκτός από το ίδιο το πνεύμα εκείνης της εξέγερσης και μια ανάλυσή της που να μπορεί να οδηγήσει σε συμπεράσματα χρήσιμα για το σήμερα, μακριά από αγωνιστικούς βερμπαλισμούς και ανούσιες σπονδές.

Σε μια σύντομη αποτίμηση-επικαιροποίηση των διδαγμάτων του Πολυτεχνείου, θα στεκόμασταν σε δύο.

Πρώτο, στο πνεύμα της εξέγερσης, αυτό που θα ονομάζαμε ξεπέρασμα κάθε είδους φόβου. Ήταν χούντα, τα πολυβόλα κροτάλιζαν, τα κρατητήρια είχαν μεταβληθεί σε μακελειά, το επαγγελματικό μέλλον κρεμιόταν στο τσιγκέλι, όμως ο πόθος για την ελευθερία από τη μια και το πνεύμα της συλλογικότητας από την άλλη δημιούργησαν ένα γεγονός που θα στέκεται πάντα ψηλά στη νεοελληνική ιστορία. Πρόκειται γι’ αυτό που ονομάζουμε μαζικό ηρωισμό και διάθεση θυσίας, που διαλύει τα πολλά «εγώ» και δημιουργεί ένα μεγάλο «εμείς» (με όλες τις αντιφάσεις του), έτοιμο να πυρπολήσει και να πυρποληθεί για ένα μεγάλο σκοπό. Το έχουμε ανάγκη σήμερα αυτό το πνεύμα της θυσίας, αυτή την αποκοτιά που οδηγεί στο συλλογικό αγώνα. Κατανοούμε τα προβλήματα, τη θλίψη, την απογοήτευση, όμως ο καναπές δεν είναι λύση. Ας αναλογιστούμε πόσο απογητευμένη έπρεπε να νιώθει η νεολαία του ‘73, με τη χούντα να διανύει τον έκτο χρόνο, τον αστικό πολιτικό κόσμο απόντα, την Αριστερά της ΕΔΑ και των δύο ψευτο-ΚΚΕ ανίκανη για οτιδήποτε μεγάλο. Κι όμως, βρήκε το κουράγιο να εξεγερθεί, αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Ας το κρατήσουμε αυτό ως δίδαγμα.

Δεύτερο, στα όρια που έθετε στην εξέγερση ο αυθόρμητος χαρακτήρας της. Δεν έφταιγε γι’ αυτό η νεολαία που εξεγέρθηκε. Έφταιγαν εκείνοι που παρίσταναν τη φυσική ηγεσία κάθε εξεγερτικού κινήματος. Οι εξεγέρσεις δε γίνονται κατά παραγγελία. Ωριμάζουν μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Οι οργανωμένες πρωτοπορίες είναι αυτές που μπορούν να τις μπολιάσουν με επαναστατικές ιδέες, να τις βοηθήσουν να συγκροτηθούν πολιτικά και οργανωτικά, να αναπτύξουν τη δυναμική τους, να δημιουργήσουν προϋποθέσεις νίκης. Όλ’ αυτά έλειπαν από την εξέγερση του Νοέμβρη του ‘73, γιατί η οργανωμένη επαναστατική πρωτοπορία είχε προ πολλού διαβεί τον αστικό Ρουβίκωνα.

Οι εξεγέρσεις του παρελθόντος γίνονται πηγή διδαγμάτων μόνο όταν το κοινωνικό κίνημα –χωρίς να μηδενίζει τίποτα– γίνεται αμείλικτα αυτοκριτικό με τις καθυστερήσεις του και γενικεύει θεωρητικά την πείρα του έτσι που να μπορεί να οδηγεί τη δράση του σε ανώτερο επίπεδο. Έτσι τιμάμε το Νοέμβρη του ‘73.

εφημερίδα «Κόντρα»