...Η αντίσταση ήταν λίγο ως πολύ πλατωνική, εκτός απ’ την ηρωική μεν αλλά δυστυχώς αποτυχημένη απόπειρα του Αλέξανδρου Παναγούλη να σκοτώσει τον δικτάτορα. Όλες οι προσπάθειες για οργάνωση ένοπλης αντίστασης έμειναν σχέδια, ενώ οι βομβιστικές ενέργειες κάποιων ζωηρών και ριψοκίνδυνων γίνονταν ερήμην των μεγαλυτέρων σε αριθμό αντιστασιακών οργανώσεων, του Π.Α.Μ. και του Π.Α.Κ. Ούτε το πεπειραμένο Κ.Κ.Ε. ενέκρινε τη βίαιη εξέγερση, τώρα που και τα αστικά κόμματα θα την επιθυμούσαν πολύ. Τελικά το πράγμα περιορίστηκε σε μία τουριστικού τύπου αντίσταση απ’ το εξωτερικό, όπου πρωταγωνιστούσε -όπως και στο κυρίως ειπείν θέατρο- η πληθωρική Μελίνα Μερκούρη που το έπαιζε Πασιονάρια.

Ακούστε τώρα και τον Γιώργο Σεφέρη στο περίφημο κείμενό του κατά της χούντας, γραμμένο τον Μάρτιο του 1969. Του χρειάστηκαν δυο χρόνια για να αποφασίσει να μιλήσει, λίγο πριν πεθάνει: «Είναι μια κατάσταση (η χούντα) που όσες πνευματικές αξίες κατορθώσαμε να κρατήσουμε ζωντανές με πόνο και μόχθο πάνε κι αυτές να καταποντιστούν μέσα στο έλος, μέσα στα τελματωμένα νερά. Τώρα ξαναγυρίζω στη σιωπή μου». Γιατί κύριε; Είναι στάση πνευματικού ανθρώπου αυτή; «Είμαι ένας άνθρωπος χωρίς κανένα πολιτικό δεσμό και μπορώ να πω χωρίς φόβο και πάθος: Βλέπω μπροστά μου τον γκρεμό που μας οδηγεί η καταπίεση. Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει. Είναι εθνική επιταγή…». Σύμφωνοι σεβαστέ μου μεγάλε ποιητή. Όμως και οι δικτάτορες για εθνική επιταγή μιλούν. Ποιες από τις δύο εθνικές επιταγές είναι η σωστή; Σας βεβαιώ καμία. Η δικτατορία δεν είναι λύση. Όμως ούτε η μεγαλόστομη αοριστολογία ενός σπουδαίου ποιητή που συνήθισε να κρύβεται πίσω απ’ την αμφισημία της ποίησης είναι λύση. Πάντως ο Σεφέρης μίλησε. Ο Ελύτης δεν μίλησε. Πάρα πολλοί δεν μίλησαν.

Βασίλης Ραφαηλίδης